Ontdek het ambacht: creatieve meubels van gerecycled kunststof

Maker Dirk van der Kooij (kooij.com)
Werkplaats Oude loods van 1020 m2 op het Hembrugterrein in Zaandam
Techniek Extruderen, persen, vormen, experimenteren, lassen, metaalbewerken, kunststof recyclen
Favoriete gereedschap ‘Ik kan het meest met de spuitrobot, maar ik beleef het meeste plezier aan mijn draaibank en lasapparaat.’

Kinderdroom

Je hebt eeuwige twijfelaars en jobhoppers, maar zo is Dirk beslist niet uit het ei gekropen. Al op zijn twaalfde weet hij wat hij wil worden: meubelmaker. En van die koers wijkt hij niet af. ‘Dat ik dat zo jong al wist is mijn grote geluk – meubelmaken is mijn thuis.’ Maar wie bij meubelmaken denkt aan hamer en beitel, heeft het bij Dirk goed mis. Tijdens zijn studie aan de Design Academy Eindhoven bedenkt hij een geheel eigen maakproces, waarmee hij in no time de designwereld verovert. Hij bevestigt een 3D-printer op een grote industriële robotarm en spuit daarmee een stoel uit gemalen plastic, de Endless Chair (zie de foto hierboven).

LEES OOK
Ontdek het ambacht: handgeknoopte wandkleden

Schuldgevoel

Een jaar erna volgt de Chubby Chair, die nog altijd een van Dirks bestsellers is. Het succes staat eigenlijk haaks op de manier waarop de ontwerper naar de wereld kijkt. ‘Eigenlijk zijn er al genoeg spullen op de wereld. Als mensheid zouden we beter niets meer kunnen maken, dat hebben we pas werkelijk een positieve invloed. Maar ik kan niet anders, de drang is te groot: ik moet máken. Om mijn schuldgevoel weg te nemen, werk ik dus alleen met gerecycled kunststof.’ Hij heeft nog een reden om voor plastic te kiezen: ‘Omdat het zo ondergewaardeerd is. Het is makkelijk om van een duur materiaal iets duurs te maken, een stoel van brons bijvoorbeeld, maar ik vind het veel uitdagender om waarde te geven aan een onedel materiaal, aan afval.

Zelfgemaakte 3D-printer

Dirk: ‘Mijn eerste robotarm kreeg ik van iemand te leen, daarna heb ik mijn allereerste 3D-printer gebouwd.’ Het eigenhandig bouwen van machines is niet iets waar Dirk zelf voor kiest, het is een noodzakelijk kwaad. ‘Het moet wel, omdat de apparaten die ik nodig heb niet bestaan.’ Voor hem zijn ze gewoon een stuk gereedschap, net als een cirkelzaag of een draaibank. ‘Als je het een meubelproducent zou vragen, werken wij totaal niet logisch. Op een industriële manier duurt het spuitgieten van een stoel een minuutje; bij ons drie tot vier uur. Ik gebruik graag machines die je niet met ambacht associeert, zoals een extrusiemachine, die je eigenlijk moet zien als een industriële slagroomspuit.

LEES OOK
Ontdek het ambacht: kleurrijk keramiek

Lagen over lagen

Toen ik tien jaar geleden begon was 3D-printen helemaal hot. Maar de ontwikkeling was: steeds verfijnder printen in een steeds hogere resolutie. Zodat je niet de lijntjes ziet waaruit een stoel is opgebouwd. Ik gebruik juist een lage-resolutieprinter die dikke onregelmatige draden spuit. Ik wil wél die lagen laten zien, ik hou van dat ruige effect. Eigenlijk is het evolutie de andere kant op, haha.’

Perfectionist

Voor Dirk is een ontwerp nooit af, hij is altijd bezig om een stoel of tafel te verbeteren. ‘Ja, ik ben een perfectionist. Hoe zich dat uit?’ Lachend: ‘In frustratie vooral! Ik zie steevast details die nóg beter kunnen. Hoewel ik tevreden ben over de Meltingpot Table.’ Die tafel met bonte, marmerachtige textuur komt voort uit Dirks ‘no waste’-visie. ‘Ik dacht dat ik mijn schuldgevoel had opgelost door te gaan werken met gerecycled kunststof. Maar vervolgens heb je dat experimentele maakproces, waarin dingen ook misgaan en dan houd je alsnog een berg kunststof over. Dat wil ik niet weggooien. Uiteindelijk heb ik toen een grote pers bedacht die het allemaal kan verwerken. Onder de streep gaat er veel tijd en aandacht in elk meubel zitten. ‘Dat wil ik liever dan alles maar gehaast en kostenefficiënt de wereld in sturen. Als ik dan zo nodig iets moet maken, dan moet het wel kloppen en eerlijk zijn

3x Typisch Dirk

• ‘Als ik één ding heb geleerd op het Hout- en Meubileringscollege, is het wel geduld. Ik weet nog dat ik in het tweede jaar een plankje zo moest schaven dat het overal precies even dik en vlak was. Dat is best lastig als je dat met de hand moet doen. Zo heb ik geleerd dat iets lang mag duren. Ik kan eindeloos doorgaan met iets goed krijgen.’
• ‘Met een 3D-printer kun je eindeloos experimenteren, want je hebt geen mal. Niks ligt vast. Hoewel onze manier van werken ook grenzen heeft. Wij werken namelijk met zulke dikke lijnen op elkaar, dat het geheel behoorlijk zwaar wordt. Als de kunststof nog zacht is, wil het naar beneden door de zwaartekracht.’
• Van transparante plastics, bijvoorbeeld van dakramen en industriële chocolademallen, maakt Dirk lampen. Door de ribbelstructuur van de printer wordt het licht mooi gefragmenteerd tot een zachte schittering. Het materiaal ziet eruit als glas, een aspect dat nog verder wordt uitgebuit in de opgeblazen Bloown-lampen, die met hun gladde ronde vormen zo uit een glasblazerij lijken te komen.

Bron: vtwonen 07-2021 | Productie en tekst Bartjan Bouman | Fotografie Ernie Enkelaar