Ontdek het ambacht: kleurrijk keramiek

Maker Janice Jill van Eijk (30) van Junoon by Janice Jill (@junoonbyjanicejill)
Atelier Studio van 50 m2 in een Amsterdamse school
Techniek Ontwerpen, boetseren, bakken, glazuren
Favoriete gereedschap ‘Mijn roze deegroller. Daarmee rol ik de klei uit’

Magische momenten

‘Ik heb nooit een normale hartslag als ik de deur van de oven open. Je stopt er iets in dat bepoederd en grauw is, en het komt er helder en stralend uit – in alle kleuren van de zon. Dan is een homp klei ineens een voorwerp geworden. Dat blijft magisch.’ In 2019 woonde Janice – ‘Janice Jill gebruik ik alleen als ik wil dat iemand me onthoudt’ – een jaar in India. Ze verbleef er samen met haar toenmalige vriend die ging werken in Gurgaon, vlak onder Delhi. Voor haarzelf was het een broodnodige break van een drukke baan als personal assistant, maar een leven als werkloze expatvrouw zag ze niet zitten.

Keramiekworkshops

‘Ik weet nog dat ik er de eerste ochtend wakker werd in ons keiharde bed. Wat nu, dacht ik. Ik wilde weer keramiekworkshops gaan volgen. Dat had ik eerder gedaan op Bali en daar kon ik me nu een jaar lang in verdiepen. Een cadeau.’ En wat doet een mens dan tegenwoordig als eerste? Inderdaad, telefoon oppakken en googelen. Zo kwam Janice in de keramiekstudio van Aniruddh Sagar terecht. ‘Voor de deur stond een koe, op het dak zaten golfplaten en er liep een zwerfhond rond, waarmee ik later dikke vrienden werd.’ Aniruddh had lang grijs haar, een grote baard en vrolijke ogen – precies wat je je bij een goeroe voorstelt. Bij hem stortte ze zich negen maanden lang, vier dagen per week, op het maken van kleurrijk keramiek. ‘Ik vergat helemaal te drinken, terwijl het er boven de veertig graden was. Zo geobsedeerd was ik.’

Trial-and-error

In India leerde Janice dat keramiek maken vooral een kwestie van doen is. Van mislukken, opnieuw beginnen en tenslotte triomferen. ‘Door vlieguren te maken, ontwikkel je je gevoel voor het materiaal. Als klei bijvoorbeeld nog ‘leather hard’ is, zo hard als leer, moet je het iets meer laten drogen. Pas dan kun je het goed vormen. Na een maand of zeven kwam er eindelijk iets uit de oven dat bleef staan. Het was veel trial-and-error. Nadat ik op een dag een pot met een slang erop had gemaakt, schoten de tranen me in de ogen. De deksel, de vorm: alles klópte. Hardop zei ik in het Nederlands: ‘Hier ga ik mijn geld mee verdienen!’’

Knalroze deegroller

Fast forward naar vandaag. We zitten aan een grote verrijdbare werktafel in het atelier dat Janice deelt met drie keramisten. De werkplaats zit in het Ambachtslab, een deel van het ROC in Amsterdam-West dat verhuurd wordt aan creatieven om zo de scholieren met ambachten te laten kennismaken. De studio is niet groot, maar voelt ruim aan dankzij het daglicht dat door de dakramen binnenvalt. Hier maakt Janice haar voorraadpotten, kandelaars, wandhaken, schalen en lampen. Er komt geen mal of draaischijf aan te pas: elk stuk maakt ze volledig met de hand. ‘Verder gebruik ik niks. Alleen een mesje om oneffenheden weg te werken. O ja, en dit.’ Ze loopt naar een stellingkast en komt terug met een knalroze deegroller. ‘Hiermee rol ik de klei uit.’

LEES OOK
Ontdek het ambacht: alles van gerecycled textiel

Knappe kandelaar

‘Voor een kandelaar maak ik eerst alle onderdelen: kroontjes, bogen, voet. Die laat ik een nacht drogen voor ik de kandelaar in elkaar zet. Het is klei-op-klei. Ik kerf krasjes in de oppervlakken die op elkaar komen, daar smeer ik er beetje slib op, dat is plakkende klei die verdund is met water, en druk ze tegen elkaar. Als de bogen stevig genoeg zijn pak ik ze op, als een stalen deurconstructie, en steek de ‘palen’ door de voet, waar ik van tevoren gaten in heb gemaakt. Zo krijgt de kandelaar zijn stabiliteit. Vervolgens gaan de kroontjes erop, de kaarsenhouders. Dat is het spannendste moment, want: hoe hard duw ik? Is dat niet hard genoeg, dan laten ze los. Is het te hard, dan scheurt de boog.’

Leren glazuren

Nog zo’n leermoment: eerst kwamen de kandelaars scheef uit de oven. ‘Ik besefte dat ik in Nederland op een lagere temperatuur moet stoken. De eerste ronde – het biscuit bakken – gebeurt op 900 graden, de tweede ronde – het glazuren – op 1050.’ Het duurde even voor Janice het glazuren van het steengoed onder de knie had. ‘Tot ik het ging sprayen. Glazuren is scheikunde.’ Geheel tegen de trend in glazuurt Janice haar werk helemaal. ‘Ik wil juist die glim. Ik houd van de combinatie van die dikke, glanzende glazuur en het ambachtelijke karakter van mijn werk. Zo zoek ik telkens de balans tussen handgemaakt en mooi. Bovendien zie je dat iemand er tijd en liefde in heeft gestopt. Dat is het grote verschil met een massaproduct. Het heeft eigenheid. Als ik een kandelaar zou zijn, zou ik er zo uitzien, haha.’

Kleuren uit India

Aan India heeft Janice haar liefde voor het rauwe en imperfecte overgehouden. ‘Al kom je in het meest betoverende paleis, je ziet steevast gebreken. In mijn werk zoek ik de grenzen van imperfectie op, daar durf ik steeds verder in te gaan. Ook mijn kleurgebruik is geïnspireerd op India. De huizen, de versierde vrachtwagens, de kleding: alles is er kleurrijk. Door de luchtvervuiling is het er een beetje wazig, dat zie je ook terug aan mijn kleuren.’ Janice gebruikt een specifiek kleurpalet dat loopt van roze en oranje naar terra en paars. ‘Vrouwelijke kleuren, op een stoere manier gebruikt.’

Boycot beige!

‘Mijn lievelingskleur is lila: dat is stoere-meisjes-roze. Het combineert mooi met een grof materiaal als klei. Wat ik met mijn werk wil vertellen? Boycot beige! Geef kleur aan je huis, en dan niet op een truttige manier. Mensen die weinig gevoel voor kleur hebben, kiezen vaak voor beige want ‘dat word je niet snel zat’. Daar krijg ik de kriebels van. Vóél, wat wil je? Durf, en maak een toffe plek van je huis. Ook al is het roze, paars, of lila. Juist dat kan rust brengen in huis.’

LEES OOK
Ontdek het ambacht: natuurlijke objecten van vilt

3x Typisch Janice

1. ‘Het pad dat ik tot nu toe heb bewandeld, is geen rechte lijn. In mijn vorige leven heb ik economie gestudeerd aan de Haagse Hogeschool, maar als kind was ik altijd aan het knutselen. Uiteindelijk moet je daarnaar terug, dat geloof ik sterk. Hervinden wat je als kind graag deed en dat als volwassene ook doen.’
2. ‘De krokodillenkop is het eerste wat ik in India gemaakt heb – iets totaal anders dan wat ik nu doe. Het was een probeerstuk. Ik wilde snappen hoe het werkt en het materiaal leren kennen. Toen ik dit ging maken, wist ik wat ik wilde bereiken. Maar had ik nog geen idee hoe.’
3. ‘Als ik bezig ben, heb ik altijd een totaalplaatje voor ogen, met een plant en een lamp erbij – hoe het allemaal bij elkaar staat. Ik zie het altijd in combinatie met andere dingen voor me. Zo ben ik ook steeds meer uiteenlopende dingen gaan maken: kandelaars, wandhaken, schalen.’
   Zin om zelf met klei aan de slag te gaan? Janice geeft ook workshops.

Bron: vtwonen 05-2021 | productie en tekst Bartjan Bouman | fotografie Ernie Enkelaar